Prywatne: Magdalena Grzelak

Rozszerzenie ochrony konsumenckiej na osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą

Dnia 1 stycznia 2021 r. wejdą w życie istotne zmiany dla przedsiębiorców. Nowe przepisy rozszerzą ochronę konsumencką na rzecz przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Rozwiązanie to dotyczy osób fizycznych, które zawierają z innymi przedsiębiorcami umowy związane bezpośrednio z prowadzoną przez nie działalnością gospodarczą lub zawodową, lecz nieposiadające dla nich charakteru zawodowego. Przedsiębiorcy ci będą objęci ochroną przewidzianą dla konsumentów.

Dotychczas, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, zawierając umowę z innym przedsiębiorcą – profesjonalistą jest traktowana jako podmiot profesjonalny, nawet wówczas, gdy umowa ta nie jest bezpośrednio związana z branżą lub specjalizacją, którą ta osoba wykonuje.

Wprowadzona ustawa z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1495) nie zmieniając definicji „konsument”, wprowadza rozszerzenie ochrony konsumenckiej  na przedsiębiorców będących osobami fizycznymi tj. przedsiębiorców wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. W związku z tym, przedsiębiorcy w sporach z innymi przedsiębiorcami nie przysługuje (tak jak konsumentowi) prawo do korzystania z pomocy rzeczników praw konsumentów oraz UOKiK.

Ustawa obejmuje ochroną przedsiębiorców, przewidzianą dla konsumentów, m.in. w zakresie:

1. stosowania klauzul abuzywnych tj.  385⁵ k.c. ustanawiając swoistą gwarancja niezwiązania, co  do zasady, postanowieniami umowy, które nie zostały uzgodnione indywidualnie (jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy).
2. rękojmi za wady tj.   576⁵ k.c. –  sprzedający nie będą mogli wyłączyć rękojmi dlatego, że kupujący również jest przedsiębiorcą. Przedsiębiorcy zyskają prawo do domniemania istnienia wady fizycznej w momencie wydania rzeczy – jeżeli wada została stwierdzona w ciągu roku od wydania rzeczy;
3. prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa tj. 38a ustawy z 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (tj.: Dz.U. z 2020 r. poz. 287 ze zm.) – możliwe będzie odstąpienie od umowy w terminie 14 dni lub nawet 12 miesięcy, jeżeli sprzedawca nie poinformuje o prawie odstąpienia od umowy.

Przedsiębiorca będzie traktowany w określonych sytuacjach jak konsument wówczas, gdy zawierane umowy nie będą posiadać dla niego charakteru zawodowego. (zob. wyrok SOKiK z dnia 27 sierpnia 2018 roku, sygn. akt XVII AmE 128/16). Oznacza to, że umowa nie może dotyczyć dziedziny, w której specjalizuje się dany przedsiębiorca. Wprowadzone zmiany wiązać się będą z koniecznością oceny, w oparciu o kody PKD, czy przedsiębiorca występuje w danym stosunku prawnym jako osoba podlegająca ochronie konsumenckiej.

Co istotne, wyżej wspomnianych przepisów nie stosuje się do umów zawartych przed dniem 1 stycznia 2021 roku.

Nowa regulacja nie dla wszystkich okazuje się pozytywną zmianą. Z chwilą wejścia w życie wspomnianej nowelizacji właściciele sklepów będą musieli dostosować się do nowych regulacji, co przysporzy wiele problemów. Jako najłatwiejsze rozwiązanie jawi się nadanie klientom dokonującym zawodowych transakcji uprzywilejowany status konsumenta, aby ułatwić proces sprzedaży. Wówczas sklepy nie musiałby weryfikować każdorazowo CEIDG, a to pozwoliłoby uniknąć wielu formalności.

Zauważyć należy, że wskazana zmiana prowadzi do różnicowania sytuacji prawnej przedsiębiorców. Co ważne, ustawodawca całkowicie pominął przy udzielaniu przedmiotowej ochrony przedsiębiorców niebędących osobami fizycznymi, co należy ocenić negatywnie w kontekście chociażby małych rodzinnych spółek jawnych.

Reasumując, niniejsza regulacja, co do zasady, pozytywna, może budzić wiele wątpliwości w kontekście ewentualnych przyszłych konsekwencji podatkowych, które mogą wyniknąć z skorzystania, z proponowanych rozwiązań przez przedsiębiorcę.