Raport NIK w w sprawie obligacji GetBack. Co to oznacza dla obligatariuszy?

Raport Najwyższej Izby Kontroli jednoznacznie stanowi, iż instytucje państwowe oraz podmioty organizujące rynek finansowy nie zapewniły właściwej ochrony konsumentów wobec działań GetBack S.A. oraz podmiotów oferujących i dystrybuujących jej papiery wartościowe.

Działania powyższych organów, o ile w ogóle były podejmowane, częstokroć były spóźnione bądź nieproporcjonalne do ryzyka związanego z przedmiotem działalności oraz produktów oferowanych przez spółkę GetBack S.A. lub podmiotów oferujących jej obligacje. Przykładowo wskazania wymaga, iż Urząd Komisji Nadzoru Finansowego przez pierwsze pięć lat działalności Spółki nie przeprowadził w niej ani jednej kontroli.

Organy państwa nie zapewniły prawidłowego funkcjonowania rynku finansowego, bezpieczeństwa oraz przejrzystości i należytej ochrony interesów obligatariuszy spółki GetBack S.A., przez co nabywcy obligacji ponieśli szkodę. Nabywając obligacje działali bowiem w podświadomym zaufaniu do, ich zdaniem, należycie sprawowanego przez organy państwowo nadzoru i w oparciu o to przeświadczenie dokonywali zakupu obligacji uważając je za produkt bezpieczny. Nie sposób nie zgodzić się, że przeciętny posiadacz obligacji GetBack, traktujący inwestycje w obligacje, jedynie jako źródło lokaty kapitału, a nie spekulacji finansowej, uważał powyższe papiery wartościowe za bezpieczne – tym bardziej, że w okresie największej popularności tych obligacji w mediach szeroko omawiana była sprawa Amber Gold. Zachowanie obligatariuszy można zatem zobrazować prostym słowami „skoro o tym nie mówią, to znaczy, że nic złego się nie dzieje”.

W końcowym rozrachunku osoby te jednak poniosły szkodę na skutek nienależytego nadzoru organów państwowych – co może być podstawą do formułowania wobec Skarbu Państwa roszczeń odszkodowawczych, prowadzących do odzyskania zainwestowanych środków. Rzetelnie przeprowadzona kontrola pozwoliłaby na wykrycie nieprawidłowości w odpowiednio wczesnym momencie i znacząco ograniczyłaby ilość osób poszkodowanych.

Podkreślenia wymaga, iż celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest: (i) zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, (ii) jego stabilności, (iii) bezpieczeństwa (iv) przejrzystości i zaufania do rynku finansowego, (v) a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku również poprzez rzetelną informację dotyczącą funkcjonowania rynku. W maksymalnym uproszczeniu można zatem stwierdzić, iż działania organów powinny zatem skupiać się np. na analizie działań podmiotu funkcjonującego na rynku finansowym i ocenie czy oferowany przez ten podmiot produkt, a także towarzysząca procesowi ofertowemu procedura jest prowadzona w taki sposób, że konsument jako osoba nieposiadająca specjalistycznej wiedzy o tym rynku może uznać ją za przejrzystą oraz wzbudzającą zaufanie.

Urząd Komisji Nadzoru Finansowego przez pierwsze pięć lat działalności Spółki nie przeprowadził w niej ani jednej kontroli. Nie doszło również do weryfikacji informacji wskazujących na nieprawidłowości udostępnianych przez Spółkę i inne podmioty z nią współpracujące.

W sprawie obligacji GetBack organy państwowe pomimo sygnalizacji o nieprawidłowościach mogących wystąpić w zakresie procedury oferowania obligacji spółki GetBack, w zasadzie, nie podjęły żadnych kroków zmierzających do zapewnienia konsumentom należytej ochrony przed niezgodnymi z prawem działaniami. W szczególności działania te mogły polegać na publicznym ogłoszeniu o ryzyku związanym z zakupem obligacji GetBack lub zobowiązaniu podmiotów oferujących kupno tych obligacji na czasowym wycofaniu tego produktu ze swojej oferty. Tymczasem na skutek zaniechań organów, pomimo złej sytuacji finansowej spółki GetBack na rynku cały czas prowadzony był proces sprzedaży tych obligacji – co jak już wskazano wcześniej mogło powodować mylne wyobrażenie, iż proponowane papiery wartościowe są bezpieczne i w efekcie grono osób poszkodowanych stale się powiększało.

Ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej organów sprawujących nieprawidłowy nadzór, a w efekcie Skarbu Państwa jest istotne z punktu widzenia obligatariuszy głownie z tego względu, iż odzyskanie należności od samej spółki GetBack jest mało prawdopodobne. Dodatkowy podmiot ponoszący odpowiedzialność to szansa na odzyskanie pozostałej części zainwestowanych środków (tj. w części niespłaconej przez GetBack lub bank oferujący sprzedaż obligacji).